Taalfouten. Voor de één zijn ze een doorn in het oog, terwijl de ander ze niet eens opmerkt. Veel mensen die websiteteksten of rapporten schrijven, hebben niet eens door welke schrijffouten ze maken. Toch kunnen taalfouten de ervaring van de lezer flink verpesten. Zo kan een klant afhaken wanneer die ziet dat je spelfouten maakt. Ook kan een taalfout ervoor zorgen dat je tekst verkeerd begrepen wordt of dat je minder hoog scoort in Google.
Ben je benieuwd wat de meest gemaakte taalfouten zijn? En wil je weten hoe je deze taalfouten voorkomt en verbetert? Lees dan hieronder verder.
Dit zijn de 12 meest gemaakte taalfouten
In de Nederlandse taal kom je honderden veel voorkomende taalfouten tegen. Vaak zijn dit simpele dt-fouten, maar het komt ook voor dat samentrekkingen verkeerd worden geschreven of dat de tekst een inconsistente tone-of-voice heeft. Hieronder vind je een overzicht van de meest gemaakte taalfouten en hoe die te verbeteren tijdens een tekstcorrectie.
1. Zowieso of sowieso
Er wordt maandelijks honderden keren in Google gezocht op de vraag of je ‘zowieso’ of ‘sowieso’ schrijft. Het is een begrijpelijke vraag, want als je naar de uitspraak van het woord luistert, lijkt het alsof je dit met een Z schrijft. Toch is niets minder waar, want de juiste spelling is ‘sowieso’.
2. Teveel of te veel
Maak je teveel spelfouten of te veel spelfouten? Beide woorden worden in een andere context gebruikt. De regel hiervoor is gelukkig heel simpel.
Wanneer gebruik je ’te veel’?
Je schrijft ’te veel’ wanneer je bedoelt dat iets meer is dan je nodig hebt. Voorbeelden daarvan zijn:
- Ik heb te veel cake gegeten op mijn verjaardag
- Hij werkt te veel en daardoor is hij overspannen
- Je richt je te veel op de details
- Het toetje achteraf was te veel van het goede
- Te veel in de zon zitten, is niet goed voor je huid
- Er stond te veel wind voor een ontspannen fietstocht
- Elke fout is er eentje te veel
Wanneer gebruik je ’teveel’?
Je schrijft ’teveel’ wanneer je spreekt van een overschot. Voorbeelden daarvan zijn:
- Een teveel aan alcohol per dag is schadelijk voor je lever
- De reorganisatie is nodig omdat er een teveel is aan medewerkers
- De chirurg verwijderde het teveel aan huid met een scalpel
Als je het lastig vindt om te bepalen wanneer je ’teveel’ gebruikt, probeer dit woord dan te vervangen voor ‘het overschot’. Zo kun je spreken van ‘een teveel aan alcohol’ maar ook van ‘een overschot aan alcohol’.
3. Tenslotte of ten slotte
Wanneer gebruik je ’tenslotte’ en wanneer ’ten slotte’? Ook dit is geen eenvoudig vraagstuk. Gelukkig is er een simpele truc om te bepalen welk woord je moet gebruiken.
Wanneer gebruik je ’ten slotte’?
Ten slotte is een ander woord voor ’tot slot’. Dat betekent dat je deze term alleen kunt gebruiken wanneer je die kunt vervangen voor het woord ’tot slot’. Voorbeelden daarvan zijn:
- Ten slotte wil ik je nog vertellen dat ik je dankbaar ben
- Hij gaf ten slotte nog een toespraak om iedereen te bedanken
- Ten slotte dronken we nog een biertje om af te taaien
Wanneer gebruik je ’tenslotte’?
Je schrijft ’tenslotte’ aan elkaar wanneer je dit woord kunt vervangen voor ‘immers’ of ‘per slot van rekening’. Voorbeelden daarvan zijn:
- Hij is tenslotte ook maar een mens
- Ik ga niet op mijn calorieën letten, het is tenslotte mijn verjaardag
- We zijn hier tenslotte niet om plezier te maken
- Het annuleren van de reis kan tenslotte altijd nog
4. Hun of zij
Een veelgemaakte taalfout is het gebruik van het woord ‘hun’, als er eigenlijk ‘zij’ moet staan. Deze vergissing is begrijpelijk, maar wordt wel fout gerekend. Het kan lastig zijn om te bepalen wanneer je ‘hun’ of ‘zij’ gebruikt, maar wellicht helpt de uitleg hieronder je verder.
Het klinkt ingewikkeld, maar als het voornaamwoord de functie van het onderwerp vervult, is ‘zij’ de enige juiste term om te gebruiken. Gaat het om een lijdend voorwerp? Dan is ‘hen’ correct, en als het om een meewerkend voorwerp gaat, kun je het beste ‘hun’ of ‘aan hen’ gebruiken. Hieronder vind je een versimpelde uitleg hiervan.
Voorbeeldzinnen
Begint je hoofd al te tollen? Dan helpen deze praktijkvoorbeelden je om het beter te begrijpen:
- Ik heb hun het boek gegeven
- Ik heb het boek aan hen gegeven
- Ik ben net zoveel waard als zij
- Wij houden van heel andere muziek dan zij
- Hebben zij je nog teruggebeld?
- Heeft hun manager je nog teruggebeld?
Een simpel trucje is als volgt: je gebruikt altijd het woord ‘hun’ als je dit kan vervangen voor ‘aan hen’. Een uitzondering hierop vormt het gebruik van ‘hun’ als bezittelijk voornaamwoord. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer je schrijft: “Het is hun auto.”
5. Beseffen of realiseren
Wanneer ik teksten controleer op taalfouten, kom ik vaak tegen dat mensen ‘beseffen’ en ‘realiseren’ door elkaar gebruiken. Het is een begrijpelijke fout, want het foute gebruik van deze termen is zodanig ingeburgerd dat de meeste mensen niet beter weten. Gelukkig is er een eenvoudige manier om erachter te komen wanneer je ‘beseffen’ gebruikt en wanneer je kiest voor ‘realiseren’. De vuistregels hiervoor zijn als volgt:
- Wanneer je het woord ‘beseffen’ gebruikt, moet je nooit het woord ‘me’ of ‘zich’ erachter plakken.
- Wanneer je het woord ‘realiseren’ gebruikt, moet je juist wel het woord ‘me’ of ‘zich’ erachter plakken.
Voorbeeldzinnen
Benieuwd hoe dat precies zit? Dan bieden onderstaande voorbeelden duidelijkheid:
- Ik besef nog steeds niet wat er gebeurd is
- Ik realiseer me nog steeds niet wat er gebeurd is
- Hij beseft vast wel dat hij degene is die fout zat
- Hij realiseert zich vast wel dat hij degene is die fout zat
- Ik besefte dat dit nog lang zou kunnen duren
- Ik realiseerde me dat dit nog lang zou kunnen duren
Ik kan je nog een uitgebreide uitleg geven over wederkerende werkwoorden, maar dat is eigenlijk niet nodig. Zolang je de bovenstaande vuistregels opvolgt, doe je dit nooit meer fout.
6. Jou of jouw
Nog zo’n notoire taalmisser: jou gebruiken terwijl je eigenlijk ‘jouw’ bedoeld. Gelukkig kun je dit heel makkelijk oplossen door het woord ‘jou’ in gedachten te vervangen voor het woord ‘u’. Wanneer je ‘jouw’ zegt, klinkt dat hetzelfde als ‘jou’. Maar wanneer je ‘uw’ zegt, klinkt dat heel anders dan ‘u’. Dankzij de hoorbare letter W doe je dit dus nooit meer fout. Kijk maar eens naar deze voorbeelden:
- Ik heb uw fiets even geleend, want ik had haast (je kunt ‘uw’ vervangen voor ‘jouw’)
- Ik ben u heel dankbaar voor wat u heeft gedaan (je kunt ‘u’ vervangen voor ‘jou’)
- Had uw man ook zo’n last van zijn rug na het verhuizen (je kunt ‘uw’ vervangen voor ‘jouw’)
- Heeft hij u eigenlijk nog opgebeld over die offerte? (je kunt ‘u’ vervangen door ‘jou’)
7. Irriteren of ergeren
Een van de meest gemaakte fouten in de Nederlandse taal, is het gebruik van het woord ‘irriteren’, terwijl er eigenlijk ‘ergeren’ moet staan. Er is gelukkig geen diepgaande taalkennis voor nodig om dit op te lossen. Het belangrijkste dat je moet weten is dat je de woorden ‘me’ of ‘zich’ niet zomaar achter het woord ‘irriteren’ kan plakken, tenzij ‘me’ of ‘zich’ het lijdend voorwerp zijn in de zin. Dat klinkt nog steeds een beetje ingewikkeld, maar misschien helpen onderstaande voorbeeldzinnen je verder:
- Ik erger me aan de harde muziek van de buurman (✔️)
- Ik irriteer me aan de harde muziek van de buurman (❌)
- De harde muziek van de buurman ergert me (❌)
- De harde muziek van de buurman irriteert me (✔️)
8. Als of dan
Wie worstelt niet met dit taaldilemma? Ik denk bijna iedereen. Gelukkig is er een eenvoudige manier om te bepalen of je ‘als’ of ‘dan’ gebruikt in een zin. Bij ‘dan’ geldt namelijk altijd dat je een overtreffende trap beschrijft, terwijl je bij ‘als’ altijd een vergelijkende trap bedoeld. Let maar eens op:
- Ik ben groter dan mijn echtgenote (overtreffend)
- Ik ben net zo groot als mijn echtgenote (vergelijkend)
- Ik ben ouder dan mijn zus (overtreffend)
- Ik ben net zo oud als mijn zus (vergelijkend)
- De benzine is duurder dan vorig jaar (overtreffend)
- De benzine is net zo duur als vorig jaar (vergelijkend)
Beschrijf je iets wat groter of kleiner is? Dan gebruik je altijd het woordje ‘dan’. Beschrijf je iets wat hetzelfde is of overeenkomt? Dan gebruik je altijd het woordje ‘als’.
9. Mits of tenzij
De termen ‘mits’ of ’tenzij’ worden vaak door elkaar gebruikt. Toch is de betekenis van deze woorden tegengesteld. Het woord ‘mits’ betekent hetzelfde als de term ‘als’, terwijl het woord ’tenzij’ hetzelfde betekent als de term ‘behalve als’. Zie de voorbeelden hieronder voor meer uitleg:
- Ik ga vanavond lekker hardlopen, mits het goed weer wordt
- Ik ga vanavond lekker hardlopen, tenzij het slecht weer wordt
- Ik ga op vakantie naar het buitenland, mits de coronamaatregelen dat toelaten
- Ik ga op vakantie naar het buitenland, tenzij de coronamaatregelen dat niet toelaten
10. Bedoeling of bedoening
Talloze mensen gebruiken het woord ‘bedoeling’, wanneer ze eigenlijk ‘bedoening’ moeten gebruiken. Zo zegt men bijvoorbeeld dat iets ‘een saaie bedoeling’ was, maar moet dit eigenlijk ‘een saaie bedoening’ zijn. Ik maakte deze fout tot voor kort zelf ook, tot een vriend me erop wees dat dit niet correct is. Sinds ik weet hoe het wél moet, maak ik deze fout nooit meer.
Zo doe je het nooit meer fout
Wil je dit zelf ook nooit meer fout doen? Onthoud dan dat het woord ‘bedoening’ hetzelfde betekent als het woord ’toestand’. Het woord ‘bedoeling’ daarentegen betekent hetzelfde als ‘een doel hebben’ of ‘van plan zijn’. Enkele voorbeelden vind je hieronder:
- Ik vond de verjaardag maar een saaie bedoening.
- Het is niet de bedoeling dat je het cadeautje nu al geeft.
- Deze hele bedoening maakt me moedeloos.
- De bedoeling is om naar Spanje te vertrekken.
11. Welke of die
Ik kom het nog zeer regelmatig tegen in makelaarsteksten: het verkeerde gebruik van het woord ‘welke’. Lees deze voorbeelden maar eens:
- De tuin, welke op het zuiden ligt, zorgt voor veel zon in de middag
- De vader, welke politieagent is, was woedend dat zijn zoon pruimen had gestolen
- De boeken, welke al jaren in een doos zaten, zijn naar de rommelmarkt gebracht
- De offerte, welke ik u gestuurd heb, is niet langer geldig.
Is het woord welke in deze zinnen fout? Officieel niet. Maar het leest veel fijner om gewoon het woord ‘die’ te gebruiken. Kijk maar eens hoeveel beter dit bekt:
- De tuin, die op het zuiden ligt, zorgt voor veel zon in de middag
- De vader, die politieagent is, was woedend dat zijn zoon pruimen had gestolen
- De boeken, die al jaren in een doos zaten, zijn naar de rommelmarkt gebracht
- De offerte die ik u gestuurd heb, is niet langer geldig
12. Los of aan elkaar geschreven
Samentrekkingen zijn voor veel mensen erg ingewikkeld. En dat is begrijpelijk, want in andere talen, waaronder het Engels, komen samentrekkingen nauwelijks voor. We praten over een samentrekking wanneer twee woorden als één woord worden geschreven omdat ze bij elkaar horen. Denk bijvoorbeeld aan het woord ‘zoekmachineoptimalisatie’ of het woord ‘socialmediabeheer’.
Voorbeeldzinnen
De meeste mensen schrijven samentrekkingen los van elkaar, omdat dit een logische keuze lijkt. Toch is het grammaticaal fout en kan het tot verwarring leiden bij de lezer. Enkele voorbeelden van samentrekkingen zijn:
- In- en uitladen (in plaats van ‘in en uitladen’)
- Chocoladecake (in plaats van ‘chocolade cake’)
- Familiebarbecue (in plaats van ‘familie barbecue)
- Zeespiegelstijging (in plaats van ‘zeespiegel stijging’)
- Zang- en dansvereniging (in plaats van zang en dansvereniging)
Tekst laten corrigeren? Ik help je graag verder
Wil je redactie laten plegen op je tekst, webtekst of landingspagina? Of wil je deze tekst volledig laten schrijven door een professional? Dan ga ik graag met je in gesprek over de mogelijkheden. Ik heb jarenlange ervaring met tekstredactie, SEO en bloggen en kan je helpen om je teksten aantrekkelijk te maken voor je doelgroep en om de meest gemaakte taalfouten te verhelpen. Het resultaat? Een foutloze tekst met een tone-of-voice die aansluit bij jouw doelgroep.